Frankfurt / Plagiarius: Hammer of Witches, or what are original projects really worth and why

Podkład muzyczny (Background music): The Doors – „I Will Never Be Untrue”

Nic śmiesznego

Jest taki dowcip: facet oddaje samochód do warsztatu i mówi, że coś jest nie tak z silnikiem. Mechanik otwiera maskę auta, ogląda mechanizm, po czym bierze młotek i uderza. Wsiada do samochodu, odpala, a tam wszystko gra, tryby pracują elegancko i cichutko, samochód działa jak złoto. Mechanik wystawia rachunek: 100 dolarów.

Za co? – krzyczy właściciel. – Przecież pan tylko walnął młotkiem! Chcę dokładnego opisu naprawy i podania cen za poszczególne działania.

Proszę bardzo – odpowiada mechanik. – Oto specyfikacja: 1 dolar za walnięcie młotkiem. 99 dolarów za to, że wiedziałem, gdzie walnąć.

Kurtyna!

I tym się właśnie dziś zajmiemy: ile jest warta wiedza i dlaczego tak ważne jest, by produkt był oryginalny, wykonany przez fachowca.

Pomysł tego wpisu pojawił się w mojej głowie podczas frankfurckich targów Ambiente. Dowcip z młotkiem i tytuł wpisu też nie są przypadkowe, ponieważ XV-wieczne polowanie na czarownice ma teraz, w wieku XXI, swój odpowiednik w świecie designu, do zilustrowania czego zaraz przejdziemy.

Przykłady tego, jak ważna jest myśl w projektowaniu oraz sam proces produkcyjny podzieliłam na trzy części, a każdej z nich odpowiada inna wystawa pokazana we Frankfurcie. Każda bowiem pokazuje inny aspekt zagadnienia – Plagiarius (podróby), Design Plus (design etyczny) oraz Redesign (reinterpretacje).

Zanim zajmiemy się konkretnymi przykładami, zapraszam do obejrzenia filmu z cyklu „Akademia Dagmary”, który nakręciłam podczas Ambiente, właśnie na ten temat.

*

Aktion Plagiarius

Współczesny młot na czarownice to Plagiarius – antynagrody przyznawane przez stowarzyszenie Aktion Plagiarius i pokazywane podczas największych na świecie targów konsumenckich, czyli wspomnianego Ambiente. Pomysłodawcą był niemiecki projektant Rido Busse, który w roku 1977 właśnie na targach we Frankfurcie zobaczył na ekspozycji producenta z Hongkongu swój własny projekt – wagę, którą opracował dla niemieckiej marki Soehnle-Waagen. Nieuczciwy wystawca oferował słabej jakości kopię za 6-krotnie niższą cenę. Nic dziwnego, oryginał powstał z tworzywa ABS, zaś podróbka ze zwykłego plastiku, co znacząco wpłynęło na trwałość i funkcjonowanie oraz dokładność wskazań wagi. Zanim projektant doprowadził do usunięcia kopii z ekspozycji, firma z Hongkongu zdążyła sprzedać około 100 tysięcy egzemplarzy. Tyle historii.

Akcję Plagiarius wspierają osoby prywatne, ale i najwięksi gracze na rynku, między innymi Hansgrohe, eBay, Stiebel Eltron i wielu, wielu innych. Statuetka czarnego krasnala ze złotym nosem to współczesna szkarłatna litera na reputacji pseudoproducentów, którzy kopiują cudze produkty. Bywa, że jeden do jednego odtwarzane są nie tylko same obiekty, ale nawet ich opakowania.

Czym to grozi? Plagiatowanie przynosi nie tylko liczone w miliardach straty gospodarcze, ale i zagrożenie dla zdrowia użytkowników. „Produkty” te bowiem często nie mają certyfikatów, homologacji, są wykonywane z tanich materiałów i nikt nie ma kontroli nad tym, jak powstają i w jakich warunkach. Zdarza się jednak, że kopia jest prawie doskonała i niewiele odbiega od oryginału, także pod względem ceny. Nic jednak nie zastąpi oryginalnej myśli w projekcie.

Jury Aktion Plagiarius przypomina, że proces powstawania produktu jest złożony, praco- i czasochłonny oraz interdyscyplinarny, wykorzystujący wiedzę specjalistów z wielu dziedzin. To zaprojektowanie obiektu, badania i opracowanie go ze strony inżynieryjnej i materiałoznawstwa, skonstruowanie prototypu, kontrola jakości, marketing, etc. Ergo: To obszerna wiedza, gdzie walnąć młotkiem.

Dotyczy to nawet łyżki do lodów. Jeden z widzów powyższego filmu zadał pytanie, czy nie jest przesadą uznanie łyżki do lodów za kopię. Nie, nie jest. Ktoś bowiem wymyślił, że ma być lekko spiczasta, i jaki powinna mieć kształt rączki, i z jakiego materiału. Design jest wszędzie.

Zobaczmy, o czym mowa. Oto Plagiariusy (po lewej – ORYGINAŁY, po prawej – plagiaty).

*

*

*

*

Plagiarius 2017: Pierwsze miejsce

ORYGINAŁ (po lewej): Automatycznie zwijana smycz “flexi Explore L” / Producent: flexi-Bogdahn International GmbH & Co. KG, Bargteheide, Germany

PLAGIAT (po prawej)

KOMENTARZ JURY: Smycz oferowana w internecie przez wielu sprzedawców, używających fałszywych danych i codziennie zmieniających konta na Amazonie (USA). Fatalna jakość (np. źle działający mechanizm zwijania) spowodowała w Stanach Zjednoczonych wiele skarg konsumentów i poważne szkody wizerunkowe oryginalnego producenta.

*

*

Plagiarius 2017: Drugie miejsce

ORYGINAŁ (po lewej): Krzesło biurowe “Silver” / Producent: Interstuhl Büromöbel GmbH & Co. KG, Meßstetten-Tieringen, Germany

PLAGIAT (po prawej): Producent z Chin

*

*

Plagiarius 2017: Trzecie miejsce

ORYGINAŁ (po lewej): Miernik ciśnienia / Producent: WIKA Alexander Wiegand SE & Co. KG, Klingenberg, Germany

PLAGIAT (po prawej): Producent z Chin, dystrybutor z Wietnamu

KOMENTARZ JURY: Policjanci w wydziału walki z piractwem w 2015 roku zorganizowali akcję w siedzibie dystrybutora, konfiskując podrobione produkty WIKA. Rok później przeprowadzili drugą, tym razem znajdując mierniki z częściowo zdrapaną literą „W” w logo, tak by nazwa brzmiała VIKA.

*

*

Plagiarius 2017: WYRÓŻNIENIA (wszystkie miejsca równe)

ORYGINAŁ (po lewej): Armatura z wodnym wirem „Axor Starck V” (proj. Philippe Starck) / Producent: Hansgrohe SE, Schiltach, Germany

PLAGIAT: Producent z Chin

KOMENTARZ FORELEMENTS: Wszystkie plagiaty bolą, ale ten boli mnie szczególnie, ponieważ mam na punkcie tego projektu małą obsesję. Co więcej, byłam w Schiltach w fabryce Hansgrohe i widziałam, jakie nakłady pracy są potrzebne, by taki produkt działał i trafił na rynek.

*

Wspomnienia z Laboratorium Strumienia w Schiltach:

*

ORYGINAŁ (po lewej): Bateria umywalkowa „Metris Classic” / Producent: Hansgrohe SE, Schiltach, Germany

PLAGIAT: Producent z Chin

*

ORYGINAŁ (w tle, po lewej): Termos próżniowy „Ciento”/ Producent: Helios Dr. Bulle GmbH & Co. KG, Wertheim, Germany

PLAGIAT: Producent nieznany, produkt znaleziony na targu w Dubaju.

KOMENTARZ JURY: Plagiator skopiował projekt termosu „Ciento”. Nie umieścił na nim logotypu oryginalnego producenta (Helios), swojego też nie. W zamian, nielegalnie umieścił tam znak handlowy szwajcarskiej marki Zepter, który połączył z napisem „Prima Germany”. Obiekt ten jednak nie ma nic wspólnego ani z Zepterem, ani z Heliosem. Ponadto, nieznane jest pochodzenie znaku „Prima Germany”.

&

ORYGINAŁ (z przodu, po lewej): Koszyk „Taschelini” / Producent: Koziol ideas for friends GmbH, Erbach, Germany

PLAGIAT: Producent z Chin, dystrybutor z Indonezji.

*

ORYGINAŁ (w tle, po lewej): Kurtka pilota „Mascot Safe Image”/ Producent: Mascot International A/S, Silkeborg, Denmark

PLAGIAT: Producent ze Szwajcarii

*

ORYGINAŁ (po lewej): Dziadek do orzechów „Naomi” / Producent: Take2-Design GmbH & Co. KG, Rosenheim, Germany

PLAGIAT: Pochodzenie nieznane, dystrybutor (internetowy) z Chin

*

ORYGINAŁ (po lewej): Przyrząd do krojenia warzyw w technice julienne (długie, cienkie paski) / Producent: triangle GmbH, Solingen, Germany

PLAGIAT: Dystrybutor z Czech

*

ORYGINAŁ (po lewej): Profesjonalny ręczny wózek transportowy “StarCarrier” / Producent: Wagner System GmbH, Lahr, Germany

PLAGIAT: Dystrybutor ze Słowenii

*

Plagiarius 2017: POZOSTAŁE PLAGIATY

ORYGINAŁ (po lewej): Wentylator bezłopatkowy „Dyson AM03”

*

ORYGINAŁ (po lewej): Karty dla dzieci do nauki sygnalizacji świetlnej

*

ORYGINAŁ (w tle, po lewej): Wykrawarka do ravioli

&

ORYGINAŁ (z przodu, po lewej): Łyżka do lodów

*

Plagiariusy z lat poprzednich:

ORYGINAŁ (w tle, po lewej): Nożyczki

&

ORYGINAŁ (z przodu, po lewej): Gumka do ścierania

*

ORYGINAŁ (w tle, po lewej): Wałeczek do rozsmarowywania ciasta na patelni i łopatka do przewracania naleśników

&

ORYGINAŁ (z przodu, po lewej): Rygiel do drzwi

*

ORYGINAŁ (po lewej): Żyrandol

*

ORYGINAŁ (po lewej): Filcowe nakładki ochronne na nogi mebli

*

ORYGINAŁ (w tle, po lewej): Szczotka i szufelka

&

ORYGINAŁ (z przodu, po lewej): Siekacz do ziół

*

ORYGINAŁ (po lewej): Opalarka

*

ORYGINAŁ (po lewej): Perfumy

*

DESIGN PLUS

Design Plus to wręczane od 30 lat podczas Ambiente wyróżnienia za szczególnie innowacyjne projekty. Hasło tegorocznych nagród brzmiało „Styl etyczny”. Uznano bowiem, że zrównoważone projektowanie stoi na równi z innymi składowymi procesu powstawania produktu. I takie też były kryteria podczas wyboru obiektów na wystawę; brano pod uwagę nie tylko formę i funkcję (design), lecz także sposób pozyskiwania materiałów i ich późniejszej obróbki. Ergo: Ekologia nie jest już jednym z kierunków wzornictwa, lecz jego warunkiem podstawowym.

Myśl w tych projektach miała więc – o ile można tak powiedzieć – szczególne znaczenie. Procesu ich powstawania nie da się bowiem podrobić. Tu wszystko ma być etyczne i ekologiczne. Prawdziwe.

*

*

Torba „Buddy” (proj. Ralf Iding) / Producent: Metz Textil & Design GmbH

KOMENTARZ JURY: Torbę wyróżniono na unikalną technikę łączenia fragmentów i za użyty materiał. Violan jest 100-procentowo roślinny, całkowicie nieszkodliwy, wegański i antyalergiczny. Jego skład to 70% PLA (tworzywo z kukurydzy lub buraków, używane do druku 3D) oraz 30% Lyocell (z celulozy drzewnej).

*

Packa na muchy „Swatie” (proj. Urs Hasler & Ralf Iding) / Producent: Metz Textil & Design GmbH

KOMENTARZ JURY: Projekt wykonany z materiałów całkowicie odnawialnych: drewna jesionowego oraz Violanu (na szczęście, można go myć). Violan ma właściwości podobne do filcu zwierzęcego, ale jest uzyskany w sposób całkowicie etyczny, wegański oraz antyalergiczny.

*

Podstawka / uchwyt / wieszak „Loop” (proj. Terkel Skou Steffensen) / Producent: Skagerak

KOMENTARZ JURY: Lite podstawki z dębu, z elegancko wyciętym środkiem, przypominają projekty typograficzne i mogą być użyte także jako uchwyty lub wieszaki. Wykonane z długowiecznego i naturalnego materiału.

*

Noże „Serie MY II” (proj. Volker Gehring & Tobias Gehring – Blick Kick Kreativ KG) / Producent: Gehring GmbH Solingen Germany

KOMENTARZ JURY: Zestaw trzech ręcznie wykonanych noży, które powstały dzięki tradycyjnym technikom kowalskim. Ostrze jest z zawijanej stali damasceńskiej, rękojeść zaś – z drewna pochodzącego z etycznej uprawy.

*

Stojak do nut z pulpitem (proj. Christian Hoisl) / Producent: side by side

KOMENTARZ JURY: Produkt etyczny, wykonany z jesionu przez osoby niepełnosprawne. Drewnianą konstrukcję można łatwo rozłożyć i ponownie złożyć do transportu lub przechowywania.

*

Klocki do gry parkowej kubb (proj. VIA Werkstätten – marka produktu BLUMENFISCH) / Producent: VIA Werkstätten gGmbH

KOMENTARZ JURY: Tradycyjna szwedzka gra parkowa kubb zyskała nową, elegancką interpretację. Choć wykonana całkowicie z drewna bukowego, ma kolorowe akcenty.

*

Kubik „Kids Qube” (proj. Constanze Jakob) / Producent: Donkey Products

KOMENTARZ JURY: Odpowiedni do siedzenia i do przechowywania oraz oferuje sześć gier dla dzieci. Ten składany, wielofunkcyjny projekt z drewna nadającego się do przetworzenia i kompostowania ma elementy z gumy, które można ponownie wykorzystać.

*

System przechowywania „EL” i „BIG EL” (proj. Knut Völzke) / Producent: Konstantin Slawinski Kollektion

KOMENTARZ JURY: Ostateczny kształt tego projektu zależy od użytkownika. Może być stolikiem nocnym, stojakiem na gazety, czymkolwiek innym. Wykonany z długotrwałego materiału może być wymyślany wciąż na nowo przez kolejne pokolenia.

*

Lampy stołowe „Mekong”: „T25/W” oraz „T32/W” (proj. Good&Mojo by it’s about RoMi) / Producent: Goog&Mojo

KOMENTARZ JURY: Użytkownik, zaglądając do środka naczynia pokrytego białą emalią, przeżywa zaskoczenie, ponieważ lampa jest wykonana całkowicie z bambusa. Tradycyjne techniki wyplatania koszy zostały tu zinterpretowane na nowo.

*

Miseczki „Manfred-Upcycling” (proj. Saskia Stiehler) / Producent: Saska Stiehler

KOMENTARZ JURY: Każda z tych miseczek jest tworzona ręcznie. Projektant – zarówno ze względów etycznych, jak i estetycznych – poddaje upcyklingowi kawałki porcelany, która nie należy do materiałów dających się ponownie przetworzyć.

*

Haczyki oraz broszka, kolczyki i pierścionek „DD:WW / Day by Day : With Wood” (proj. Kaori Akiyama) / Producent: STUDIO BYCOLOR

KOMENTARZ JURY: Biżuteria dla ciała i dla mebli. Wykonana z drewna pochodzącego z recyklingu, co trudno rozpoznać, ponieważ tak pięknie zostało przetworzone.

*

Naczynia „Blue Silent” (proj. Stefanie Hering) / Producent: Stefanie Hering – Berlin GmbH

KOMENTARZ JURY: Trudne do opanowania techniki ceramiczne są podtrzymywane dzięki temu projektowi. Porcelanowa powierzchnia jest w różnym, nawet bardzo znikomym, stopniu pokryta szkliwem, dzięki czemu powstał wyjątkowy efekt cieniowania.

*

Materiał do pakowania żywności, nadający się do wielokrotnego użytku „Abeego” (proj. Toni Desrosiers) / Producent: Green Pioneer

KOMENTARZ JURY: Arkusze te można myć, przepuszczają powietrze, nadają się do kompostowania oraz są impregnowane pszczelim woskiem. To naturalna alternatywa dla folii aluminiowej oraz tej z tworzywa sztucznego. Składniki, z których powstał projekt to: włókno konopi, ekologiczna bawełna, żywica drzewna, wosk pszczeli oraz olejek jojoba.

*

REDESIGN

To wystawa prac studentów Uniwersytetu Tomasza Baty w Zlínie. Jak napisał Pert Novy, kurator projektu, „kultura europejska sięga do wcześniejszych tradycji artystycznych od czasów renesansu, wciąż przywołując jego dziedzictwo, tworząc repliki, cytując oraz interpretując. Z perspektywy historycznej, to zjawisko jest wszechobecne (…). Dlaczego więc nie pójść tą drogą? Dlaczego nie połączyć eksponatów muzealnych z kreatywnością studentów?”. Ważne przy tym jest to, że Muzeum Szkła i Biżuterii (Jablonec nad Nysą) posiada największą na świecie kolekcję biżuterii oraz obiekty szklane wyjątkowe na skalę europejską. Stąd właśnie młodzi projektanci czerpali natchnienie. Mogli wybrać jakikolwiek przedmiot i pozwolić mu się zainspirować.

Bardzo ważną rzecz zauważył Petr Stanicky, wykładowca Studium Projektowania Szkła, czyli nauczyciel biorących udział w projekcie studentów: „Wszyscy projektanci tworzą swe prace głównie w oparciu o dokonania poprzedników. To całkowicie naturalne i prawidłowe. Nie chodzi tu jednak o bierne przejmowanie rozwiązań i pomysłów kogoś innego, ale o nauczenie się, jak znaleźć własne podejście do tematu i jego modyfikowanie”.

Nie mam nic do dodania.

*

*

Żardiniery z XIX wieku i ich współczesne reinterpretacje (powyżej – zdjęcie z katalogu wystawy)

*

Projekt reinterpretacji: Tomas Krejci (3 rok)

*

*

Kielich z XVIII wieku i jego współczesna reinterpretacja (powyżej – zdjęcie z katalogu wystawy)

Projekt reinterpretacji: Livia Jancikova (3 rok)

*

*

Buteleczka do perfum z XIX wieku i jego współczesna reinterpretacja (powyżej – zdjęcie z katalogu wystawy)

Projekt reinterpretacji: Gabriela Lhotakova (5 rok)

*

Myśl w projekcie to podstawa, od niej wszystko się zaczyna, i to nie tylko w obiektach materialnych. Niekiedy są to rzeczy bardzo ulotne, trudne do zdefiniowania, jak naśladowanie kogoś innego, podebranie jego pomysłu. Zawsze jednak, prędzej czy później, fałsz ten uda się zdefiniować, słaba jakość dokonań imitatora wyjdzie na jaw.

Design najlepszy to design prawdziwy. Mam nadzieję, że nasza dzisiejsza wyprawa to udowodniła, zachęcając do podążania własną drogą i do uczenia się, jak i gdzie właściwie uderzyć młotkiem – w silnik albo w czarownicę.

Ukłony (etyczne i oryginalne), Dagmara

Best regards (ethical & original), Dagmara

Zdjęcia / Pics: FORelements

MORE ON SNAPCHAT: